Sự hưng thịnh của sơn mài gắn liền với dòng tranh sơn mài và tên tuổi nhiều “cây đại thụ” của mỹ thuật Việt như Nguyễn Gia Trí, Phạm Hậu, Hoàng Tích Chù…Thế hệ họa sĩ xuất thân từ ngôi trường Mỹ thuật Đông Dương danh giá đã giúp sơn mài Việt phát triển và tạo nên một thời kì “hưng thịnh” ở giai đoạn thập niên 30, 40 của thế kỉ 20.
Sau nhiều gian truân tìm lại hào quang một thuở, sơn mài Việt giờ đây trở thành cái tên nhận được nhiều quan tâm đặc biệt, phần vì bùng nổ truyền thông sau những lần “gõ búa” ở các nhà đấu giá danh tiếng thế giới. Nhưng phần lớn sự quan tâm tới từ câu chuyện đằng sau loại hình nghệ thuật truyền thống được xem là “đại diện tiêu biểu” của mỹ thuật Việt Nam, loại hình nhiều cảm hứng nhưng cũng rất cầu kỳ.
Loại hình nhiều cảm hứng nhưng cũng rất cầu kỳ.
Hiện nay, sơn mài không chỉ gói gọn trong không gian của mỹ thuật, mà còn đi vào đời sống hằng ngày với tính ứng dụng có phần đa dạng hơn, để giúp loại hình nghệ thuật từng được xem là gắn liền với cung đình, “sơn son thếp vàng” của quá khứ trở nên gần gũi hơn. Kế thừa tinh hoa của nghề thủ công truyền thống, thương hiệu chế tác sơn mài cao cấp Hanoia tạo ra những sản phẩm sơn mài hiện đại như bình hoa, hộp trà, khay đựng, hộp mứt Tết cùng nhiều sáng tạo độc đáo khác.
Kế thừa tinh hoa của nghề thủ công truyền thống, thương hiệu chế tác sơn mài cao cấp Hanoia tạo ra những sản phẩm sơn mài hiện đại như bình hoa, hộp trà, khay đựng, hộp mứt Tết cùng nhiều sáng tạo độc đáo khác.
Để nói về sự phức tạp của sơn mài, phải hiểu về các công đoạn tiêu biểu để tạo nên sản phẩm. Hiểu một cách nôm na thông qua triết tự, sơn mài bao gồm hai công đoạn chính, là phủ các lớp sơn và mài đi mài lại nhiều lần nhằm đạt được độ bền màu hay màu sắc, hiệu ứng mong muốn. Cụ thể, một sản phẩm sơn mài của Hanoia phải trải qua hàng chục công đoạn khác nhau, từ công đoạn tạo dáng cho sản phẩm (các chất liệu được sử dụng là gỗ, MDF hoặc sợi nhân tạo…), hom, bó vải, lớp lót, mài nước, vào màu, mài màu, mài quang, phủ bóng, đánh bóng,…Cùng với đó, tùy vào thiết kế và mong muốn của người phát triển, có thể ứng dụng thêm các kĩ thuật trang trí khác nhằm tạo nên tính thẩm mỹ, nâng cao giá trị cho sản phẩm.
Qua nhiều năm phát hiển, Hanoia sở hữu bộ sưu tập đa dạng màu sắc cùng loạt bí quyết sơn mài độc bản như cẩn trứng, cẩn trai, dán lá bạc, lá vàng, khắc, vẽ tay. Anh Ty, thợ cả của xưởng sơn mài Hanoia, là người hiểu rõ nhất từng kỹ thuật. Anh chia sẻ: “Có những màu mới chúng tôi phải nghiên cứu, pha trộn và thể nghiệm trong hàng tháng trời mới tìm ra được ngôn ngữ chính xác mà mình mong muốn”. Nhờ anh, Hanoia hoàn toàn có thể biến những ý tưởng thiết kế độc đáo thành hiện thực.
Sự cầu kỳ công phu, tính toán kĩ lưỡng, cùng tính nhẫn nại và lòng đam mê với loại hình nghệ thuật sơn mài là những yếu tố tiên quyết để nghệ sĩ và nghệ nhân có thể phối hợp nhuần nhuyễn nhằm tạo nên những sản phẩm sơn mài hoàn thiện đến tay người sử dụng.
Sự cầu kỳ công phu, tính toán kĩ lưỡng, cùng tính nhẫn nại và lòng đam mê với loại hình nghệ thuật sơn mài là những yếu tố tiên quyết để nghệ sĩ và nghệ nhân có thể phối hợp nhuần nhuyễn nhằm tạo nên những sản phẩm sơn mài hoàn thiện đến tay người sử dụng.
“Sự cầu kỳ và công phu, tính toán kĩ lưỡng, cùng tính nhẫn nại và lòng đam mê với sơn mài là những yếu tố tiên quyết để nghệ sĩ và nghệ nhân có thể phối hợp nhuần nhuyễn với nhau nhằm tạo nên những sản phẩm sơn mài hoàn thiện đến tay người sử dụng”.
Sự khác biệt giữa sơn mài phổ thông và sơn mài cao cấp nằm ở tính công phu và tỉ mỉ trong quá trình sản xuất. Càng nhiều lớp sơn mài, sản phẩm càng bền và đẹp, cũng vì thế mà giá trị càng cao. Ngoài ra, thứ quyết định giá trị và tính cao cấp của sản phẩm còn phải kể tới kỹ thuật sử dụng, mà ở đó hiệu ứng dán lá bạc, lá vàng và vẽ tay được coi là những kĩ thuật cao cấp bậc nhất.
Tái hiện chân thực và sống động những bức họa nguyên bản được vẽ trên giấy hay trên môi trường kĩ thuật số
Nói tới vẽ tay trên chất liệu sơn mài, kĩ thuật này đòi hỏi người nghệ nhân phải gấp đôi những toan tính để có thể tái hiện chân thực và sống động những bức họa nguyên bản được vẽ trên giấy hay trên môi trường kĩ thuật số (digital). Những nghệ nhân điêu luyện và dày kinh nghiệm nhất thường chia sẻ rằng, thách thức lớn nhất của công đoạn vẽ tay nằm ở bề mặt trơn láng của sơn mài. Đặc tính này khiến sơn khó “ăn” hơn. Đặc biệt khi xử lý các sắc độ sáng tối, đậm nhạt; nếu trên giấy, họa sĩ có thể điều chỉnh nhờ pha loãng màu, hay điều chỉnh lực bút tạo nên các sắc độ đậm nhạt mong muốn…
Còn đối với sơn mài, trong quá trình vẽ tranh nghệ nhân cần sáng tạo và biến chuyển để tái hiện được các sắc độ đó thông qua các màu sắc và kĩ thuật khác nhau. Với những bức họa nhiều chi tiết và sử dụng nhiều màu, nghệ nhân cần tính toán thứ tự các mảng màu, khu vực nào vẽ trước, khu vực nào vẽ sau…để tiến hành chặn màu - là công đoạn nghệ nhân dán đề-can bo quanh các chi tiết, nét vẽ.
Sau khi vẽ xong một khu vực và chờ cho màu khô, nghệ nhân bỏ chặn màu và chuyển sang các khu vực khác. Quy trình chặn màu – vẽ - chờ khô cứ như vậy lặp đi lặp lại nhiều lần cho tới khi hoàn thiện toàn bộ tiết diện tranh vẽ. Chính sự cầu kì và tỉ mỉ này dẫn tới việc để hoàn thiện một sản phẩm sơn mài kết hợp vẽ tay cần tới cả tháng trời.
Sự cầu kì và tỉ mỉ dẫn tới việc để hoàn thiện một sản phẩm sơn mài kết hợp vẽ tay phải mất tới hàng tháng trời
Cũng bởi vậy mà nhận xét sơn mài đỏng đảnh chẳng hề sai. Và cũng vì lẽ đó, những sản phẩm sơn mài kết hợp vẽ tay luôn nhận được cảm tình và sự săn đón. Đó cũng là kĩ thuật mà nhiều thương hiệu và nhà mốt danh giá thế giới sử dụng khi phát triển các sản phẩm sơn mài - vốn đang được đón nhận rộng rãi trên toàn cầu, đặc biệt là giới mộ điệu tại châu Âu.
Tại Việt Nam, Hanoia là cái tên tiêu biểu nhất khi nói tới các sản phẩm sơn mài cao cấp. Cùng hoàn thiện không gian sống sang trọng của bạn bằng những sản phẩm sơn mài cao cấp mang đậm dấu ấn riêng.
