Cơm lươn Nhật nướng than (Unagi Don) được biết như một món ăn truyền thống cho nền ẩm thực Mặt Trời mọc. Unagi Don không chỉ mang ý nghĩa về mặt tinh thần mà còn là nét đẹp của nền văn hóa.
Hình ảnh của những dòng khách xếp hàng dài trước cửa hàng cơm lươn vào ngày ăn lươn được xem là hình ảnh quen thuộc tại Nhật Bản. Lươn được xem là một món ăn cực kỳ phổ biến và được yêu thích rất nhiều tại Nhật. Bởi vì lươn được mệnh danh là “vị cứu tinh” dành cho mùa hè nóng bức.
Món ăn không thể thiếu trong những ngày hè của Nhật
Các lễ hội Nhật Bản từ lâu đời đã được người dân trên toàn thế giới biết đến và hưởng ứng. Trong đó có ngày ăn lươn với tên gọi Nhật Bản là “Doyo Ushi No Hi”. Hình ảnh cơm lươn nướng than (Unagi Don) đã trở thành một biểu tượng tại xứ sở hoa anh đào này. Với hương vị đặc trưng, đậm đà và tinh tế, món ăn này dần trở thành món không thể thiếu với ẩm thực Nhật Bản.
Cơm lươn là một trong những món ăn nổi tiếng tại đất nước Nhật Bản
Cơm lươn nướng than xuất hiện từ cuối thời kỳ Edo. Món ăn này được tuyên truyền sẽ có tác dụng trị được cái nóng của mùa hè. Bắt nguồn từ lời khuyên của một vị dược sĩ, ông cho rằng nếu ăn thực phẩm có chữ “U” trong ngày Doyo Ushi No Hi sẽ có thể chống lại cái nóng khắc nghiệt của mùa hè. Điều này đã giúp cửa hàng Unagi Don cải thiện tình trạng buôn bán ế ẩm.
Món cơm lươn có tên gọi theo tiếng Nhật Bản là Unadon hay Unagi-don
Dần dần người dân Nhật được tuyên truyền về những giá trị dinh dưỡng mà lươn mang lại cho sức khỏe con người. Đặc biệt là vào mùa hè, lươn có tính hàn giúp giải nhiệt cho cơ thể. Nên món ăn này đã trở thành món ăn quốc dân tại Nhật Bản. Người Nhật cho là cái nóng mùa hè làm cơ thể của chúng ta trở nên khó chịu, mệt mỏi. Nhưng nếu ăn lươn, cơ thể sẽ trở nên mát hơn, dẻo dai và năng lượng hơn. Do đó, những cửa hàng bán về cơm lươn cũng dần phát triển, mãi cho đến ngày nay.
Món ăn này được trình bày gồm có cơm trắng bới vào trong hộp, tô bằng gỗ sơn mài, rưới gia vị, phủ kín bằng lươn nướng kiểu Nhật
Trong lươn có chứa hàm lượng khoáng chất, protein như DHA, EPA cao. Do vậy, khi ăn lươn thì nguồn năng lượng sẽ được bổ sung. Chúng ta sẽ cảm nhận được nguồn năng lượng dồi dào cho cơ thể. Vào mùa hè, lúc cơ thể bị mất nước nhiều nhất do nhiệt độ thời tiết cao. Nếu ăn món ăn có chứa tính hàn như thế sẽ giúp nhiệt độ giảm xuống. Do vậy, mới nói rằng ăn lươn giúp người ta mát mẻ hơn.
Những con lươn được tuyển chọn kỹ càng nhất sẽ được dùng để nướng than cùng sốt Kabayaki. Quá trình nướng lươn cũng là công đoạn cầu kỳ, điều này đòi hỏi tay nghề cao của người đầu bếp. Dựa vào kỹ thuật nướng và hương vị tự nhiên từ than binchotan, lươn sẽ giữ được độ ẩm mềm với lớp vỏ ngoài giòn nhẹ. Phong vị từ Unagi Don quả thực là một sự kinh ngạc trong nền ẩm thực.
Việc ăn lươn (unagi) vào mùa hè được coi như là một phong tục truyền thống tại Nhật Bản
Mỗi phần cơm lươn thơm ngon, béo ngậy nóng hổi mang đến sự tròn đầy trong hương vị. Lươn nướng than khi được canh chỉnh nhiệt độ nướng có độ cháy xén nhẹ còn tạo ra màu sắc vô cùng bắt mắt. Hương vị độc đáo của món ăn có thể chinh phục được cả những vị khách khó tính nhất.
Trong các phương thuốc Đông y, lươn còn giúp tăng cường sinh lực và giải nhiệt cơ thể
Đặc sản của Nhật được ví như "vàng trắng" vì quá đắt đỏ
Được tiêu thụ trên toàn thế giới, lươn Nhật đặc biệt phổ biến ở châu Á, đặc biệt là ở Nhật Bản. Tại một số di tích được tìm thấy trong các ngôi mộ cổ ở xứ sở mặt trời mọc, cho thấy lươn Nhật đã được ăn trên quần đảo này từ hàng nghìn năm trước.
Lượng tiêu thụ Unagi của người Nhật cao hẳn vào khoảng thời gian nóng nhất trong năm, đặc biệt, họ có tập quán dùng các món lươn vào ngày Hạ Chí
Bất chấp sự nổi tiếng lâu dài của nó, nhiều điều về loài lươn Nhật vẫn còn là một bí ẩn. Không rõ chính xác cách nó sinh sản như thế nào. Nhiều nỗ lực trong việc nuôi và nhân giống chúng đã không đạt được thành công như mong đợi. Nguồn cung từ hoang dã do môi trường ô nhiễm đến đánh bắt quá mức đã giảm đáng kể trong những thập kỷ gần đây.
Lươn Nhật dễ bị tổn thương bởi nhiều hành vi can thiệp tới môi trường sống của con người. Các hiện tượng liên quan đến biến đổi khí hậu như El Nino cũng ảnh hưởng đến các dòng hải lưu và nơi sinh sản của chúng.
Trong các phương thuốc Đông y, lươn còn giúp tăng cường sinh lực và giải nhiệt cơ thể
Sự suy giảm môi trường sống nước ngọt, bao gồm cả quá trình phát triển của sông, cũng đóng một vai trò quan trọng. Các con đập có thể chặn các tuyến đường di cư và cá chình đôi khi bị mắc vào các tuabin thủy điện, nguyên nhân chính gây ra cái chết cho loài này.
Sự khan hiếm về nguyên liệu khiến cho lươn cũng như món cơm lươn trở nên đắt đỏ
Kể từ năm 2012, các nhà khoa học ở bốn vùng lãnh thổ nơi loài lươn Nhật được tìm thấy nhiều nhất đã cùng nhau hợp tác trong việc bảo tồn, đưa ra hạn ngạch nuôi trồng thủy sản vào năm 2015. Nhưng các hạn chế, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu của Liên minh châu Âu vào năm 2010, đã tạo ra một thị trường chợ đen phát triển mạnh, với nạn săn trộm và buôn bán quốc tế.
Cơm lươn Nhật Bản đặc biệt không chỉ mang đậm hương vị truyền thống của xứ sở hoa anh đào mà đây còn là chìa khóa, đưa người thưởng thức trở lại quá khứ, khám phá lịch sử hàng thế kỷ trước của Nhật Bản.
