Đến Siena xem đua ngựa

27/07/2014

Nói về thể thao của nước Ý, tôi đoán chắc nhiều người sẽ nghĩ ngay đến giải đấu Serie A hấp dẫn với những câu chuyện hậu trường kịch tính, những cái tên đã đi vào huyền thoại bóng đá thế giới như Roberto Baggio, Paolo Maldini… và những tifosi cuồng nhiệt theo đúng nghĩa “ăn bóng đá, ngủ bóng đá”.

Bài và ảnh: Lê Ngọc

Thế nhưng, ít ai biết rằng, ở một thành phố nhỏ thanh bình của xứ Tuscany, người ta còn mê mẩn với một môn thể thao khác đã xuất hiện từ thời Trung cổ, mỗi năm thu hút hàng trăm ngàn lượt du khách đến theo dõi, reo hò cổ vũ đến rũ người và lạc giọng ở Piazza del Campo – “cái rốn méo” của nước Ý. Sức hút mãnh liệt ấy là từ Palio di Siena – cuộc thi đua ngựa không dùng yên nổi tiếng của Siena.

Palio di Siena vốn dĩ là một cuộc thi đua bò (bufalate), sau đổi thành đua lừa (asinate) và cuối cùng là đua ngựa không dùng yên, được tổ chức lần đầu vào năm 1656 ở quảng trường Piazza del Campo nổi tiếng. Hàng năm, cuộc đua ngựa rầm rộ này được tổ chức 2 lần: lần thứ nhất vào ngày 2/7 và lần thứ hai vào ngày 16/8. Lần đầu đến Siena vào tháng Bảy, tôi quyết định nán lại đây 2 ngày để tận hưởng không khí tưng bừng khắp mọi ngõ ngách của thành phố, khi mọi người rục rịch chuẩn bị cho cuộc đua sắp tới.

Thành phố Siena được chia làm 17 khu vực, tạm gọi là phường. Mỗi phường sẽ mang một cái tên rất ngộ nghĩnh như phường Con Ó, phường Con Sâu, phường Con Cú Nhỏ, phường Ốc Sên, phường Con Ngỗng, phường Cái Tháp, phường Ngọn Sóng v.v… Hàng năm, 17 phường sẽ tiến hành chọn ra 10 phường thi đấu Palio chính thức. Cách thức phân chia cũng khá đơn giản: 7 phường được chọn sẽ là 7 phường chưa tham dự mùa giải Palio của năm trước, và 3 phường còn lại sẽ được chọn bằng cách bốc thăm ngẫu nhiên. Những phường được chọn sẽ bắt đầu luyện tập ngày đêm. Những con ngựa đua tốt nhất và những tay nài cự phách nhất sẽ được luyện tập và ăn uống tẩm bổ theo một chế độ đặc biệt, thậm chí ngựa và nài còn được Đức Cha ban phép thánh trước mỗi cuộc đua!

Ở châu Âu nói chung và ở Ý nói riêng, quảng trường chính là linh hồn của thành phố. Người ta có hàng tỉ lý do để tụ tập ở quảng trường, tất nhiên là trừ những ngày đông tháng giá. Người ta tụ tập để sưởi nắng, để ăn uống, để ca hát, để tán chuyện… và ở Siena là để xem miễn phí cuộc đua thần thánh Palio. Không giống với đại đa số những quảng trường nổi tiếng khác trên thế giới, Piazza del Campo không vuông vức hay tròn trĩnh mà lại mang hình vỏ sò và hơi dốc theo thế đất. Toàn bộ quảng trường được lát gạch đỏ, xếp theo hình xương cá. Phía “đuôi” của vỏ sò là Fonte Gaia, nghĩa là “suối nguồn hạnh phúc” – một tác phẩm bậc thầy của nhà điêu khắc thời Phục hưng Jacopo della Quercia. Sau này, Fonte Gaia được thay thế bằng một bản sao gần như hoàn chỉnh của tác phẩm gốc. Cũng chính ở đây, vào kỳ đua ngựa đầu tiên của năm, khoảng 200.000 người đến từ khắp nơi trên thế giới sẽ tụ tập và chen lấn nhau, cốt dành cho được chỗ đứng tốt nhất để xem đua ngựa.

Trang thông tin du lịch và phong cách sống Travellive+
Trang thông tin du lịch và phong cách sống Travellive+

Nhóm chúng tôi đến Siena vào khoảng 10h sáng. Từ bãi đậu xe ở ngoài rìa thành phố, tôi đã có thể đoán được độ “nóng” của cuộc đua này thông qua số lượng xe khách khổng lồ cùng vô vàn xe hơi, xe rơ-moóc du lịch đang yên vị trong bãi và một hàng dài những tài xế người Ý thiếu kiên nhẫn đang nhấn kèn inh ỏi phía sau lưng mình. Người Ý vốn không nổi tiếng về độ kiên nhẫn mà!

Từ chỗ gửi xe, chúng tôi bắt đầu đi bộ vào trung tâm thành phố. Khắp các cửa hàng lưu niệm, cờ phướn, khăn choàng, băng rôn của 10 phường đua được bày bán la liệt. Các công ty chuyên về cá cược cũng nhân cơ hội này mà bày ra lắm chiêu trò, hòng dụ dỗ những ai có máu đỏ đen. Sau một hồi đứng tần ngần ở cửa hàng bán đồ lưu niệm, tôi chỉ mua cho mình quả cầu thủy tinh có hình quảng trường Piazza del Campo.

“Ngày quan trọng” cuối cùng cũng đến. Sáng sớm, chúng tôi bị đánh thức bởi tiếng cười nói rộn rịp, tiếng reo hò ca hát của “tifosi đua ngựa”, văng vẳng bên tai còn có cả tiếng còi xe liên hồi của những người khách phương xa. 8h sáng, phố phường đã ngập người. Những người Ý ồn ào thì huyên thuyên về cuộc đua, về những món cá cược. Du khách châu Á lần đầu đến đây thì thi nhau chụp ảnh ở một trong những quảng trường đẹp nhất thế giới này. Những người châu Âu lịch thiệp thì nói chuyện dịu dàng, thẽ thọt như những nhà quý tộc, nhưng nội dung cũng xoay quanh Palio di Siena và các trò đỏ đen. Piazza del Campo hôm ấy như thỏi nam châm cực mạnh, hút vào đấy 200.000 con người đủ mọi quốc tịch, màu da.

Từ tầm 5-6h chiều, dòng người đã ùn ùn đổ về quảng trường. Họ bắt đầu tranh giành, họ cãi cọ, họ xô xát, họ kèn cựa nhau từng centimetre gạch, cốt để có được chỗ xem đua ngựa tốt nhất. Những tòa nhà xung quanh đấy với ban-công nhìn thẳng ra quảng trường tha hồ hốt bạc vì việc… bán chỗ ngồi. Tôi nghe loáng thoáng rằng giá vé cho một chỗ ngồi đẹp từ ban-công của một khách sạn hạng xoàng vào thời điểm này có giá khoảng 500-1000 Euro. Gần 7h, trời bắt đầu mưa nhẹ. Cả quảng trường bỗng chốc vỡ òa trong tiếng la ó của cả trăm ngàn con người. Nhưng may mắn thay, cơn mưa hè chỉ kéo dài trong 5 phút, không đủ ướt đôi vai trần của những cô gái châu Âu đang làm nũng với người yêu.

7h30, những nghi thức đầu tiên của Palio di Siena bắt đầu. Người nọ bảo người kia, cả quảng trường ồn ã bỗng nhiên im phăng phắc. Chiếc xe bò chở cha xứ, các vị chức sắc tôn giáo, thị trưởng cùng những nhân vật quan trọng khác bắt đầu tiến vào trung tâm quảng trường. Theo sau họ là 10 chú ngựa và 10 người nài, đại diện cho 10 phường đua của năm, lần lượt phi nước kiệu đến vạch xuất phát. Quảng trường lúc này được quây lại bằng hàng rào, “gói gọn” mấy trăm ngàn con người đang nín thở vì hồi hộp lại trong một vòng tròn rộng. Xung quanh vòng tròn, đội cổ vũ và ban giám khảo sẽ ngồi quan sát từ trên cao. Cuộc đua bao gồm 3 vòng chạy quanh quảng trường, ngựa của phường nào về đích trước sẽ chiến thắng. Thoạt nghe thì có vẻ đơn giản, nhưng đây là một cuộc đua rất nguy hiểm. Vì không dùng yên ngựa để cố định thế ngồi của nài nên khả năng xảy ra chấn thương rất cao. Ở những khúc cua gắt, nếu non tay, nài sẽ làm ngựa té, kéo theo một loạt ngựa của các phường khác cũng bị vấp. Có khi nài còn bị ngựa đè lên người, hoặc nghiêm trọng hơn là kéo lê một quãng đường dài.

Kết thúc cuộc đua năm ấy, người dân phường Con Ngỗng ôm chầm lấy nhau, trao nhau những nụ hôn nồng thắm vì chiến thắng của đội nhà. Những ai đã đặt cược vào chú ngựa của phường này thì vui mừng khôn xiết. Họ bắt tay nhau, họ gần như phát khóc vì sung sướng. Tuy tôi không phải cổ động viên của họ, nhưng vì tập trung ở khu vực này nên cũng được nhận rất nhiều baci – “nụ hôn” trong tiếng Ý – từ những anh chàng Địa Trung Hải. Bỗng dưng, tôi cảm thấy như mình là một phần của họ. Tôi vui mừng vì chiến thắng của “đội nhà”, tôi hò reo đến lạc giọng những câu hát của phường Con Ngỗng vừa mới được cậu bé đứng bên cạnh chỉ cho mình, tôi đáp lại những cái ôm nồng ấm từ những con người xa lạ.

Có lẽ tôi không phải nói nhiều về cách người Ý ăn mừng chiến thắng. Cứ nhìn vào cách họ ăn mừng trong bóng đá thì biết. 10h đêm ở Siena, tôi theo dòng người đi qua phường Con Ngỗng, và tôi đã hiểu thế nào là hạnh phúc. Cả khu phố như vỡ ra trong chiến thắng, trong tiếng cười nói không ngớt, trong những tiếng ca hát vang trời, trong hương men của vang Ý, và trong tim của những người đã đến, đã thấy, và đã cùng chiến thắng với Palio.

Thông tin thêm:

+ Siena là một thành phố thuộc xứ Toscana (Tuscany), miền Trung nước Ý. Siena nằm ở phía Nam của Firenze (Florence) và phía Tây Bắc so với Perugia, thủ phủ của xứ Umbria.

Từ Rome, bạn có thể đến Siena bằng xe bus chất lượng cao hoặc xe lửa. Xe bus có ưu điểm là thời gian ngắn hơn, bạn lại không phải chuyển trạm, và dọc đường có thể thấy rất nhiều cảnh đẹp. Thời gian đi xe khoảng 5 giờ. Nếu di chuyển bằng xe lửa, bạn có thể phải mất đến 7 giờ.

Siena được mệnh danh là thành phố của ẩm thực, nghệ thuật và bảo tàng. Nếu bạn di chuyển bằng xe bus, ngay tại bến xe sẽ có một trạm thông tin du lịch. Bạn có thể mua bản đồ Siena được vẽ tay rất đẹp, giá khoảng 2,5 euro.

+ Giải đua ngựa không dùng yên nổi tiếng Palio di Siena được tổ chức mỗi năm 2 lần, lần lượt vào ngày 2/7 và ngày 16/8. Nếu có  ý định đi xem đua ngựa, bạn nên sắp xếp để đến đây sớm hơn một ngày và tranh thủ thời gian tham quan thành phố.

+ Đua ngựa mở cửa miễn phí cho du khách. Bạn không phải trả bất kỳ chi phí nào để xem đua ngựa, trừ khi bạn muốn có được chỗ xem tốt nhất, có giá từ 500-1000 Euro, ở những khách sạn hướng ra quảng trường. Bạn cũng nên chuẩn bị sẵn đồ ăn nhẹ, nước uống để có thể… cắm trại ngay tại quảng trường, tránh phải di chuyển nhiều.

+ Khi đã chọn được chỗ ngồi tốt, bạn nên hạn chế đi lại, vì nguy cơ mất chỗ rất cao. Đặc biệt, càng gần đến giờ thi đấu (7h30), bạn càng tránh tuyệt đối việc đi ra khỏi khu vực Piazza del Campo, vì cảnh sát và  bảo vệ sẽ tiến hành chặn hết những ngả đường dẫn vào trung tâm. Nếu không nhanh chân và không có khả năng … chen lấn, mặc cả bằng tiếng Ý với cảnh sát, bạn sẽ lâm vào cảnh… ngậm ngùi đứng ở ngoài và nghe tiếng reo hò vọng lại từ xa.

+ Nếu muốn mua khăn choàng của các phường đua để làm lưu niệm, bạn nên lưu ý đến khu vực đứng của mình.

RELATED ARTICLES