Làng nghề Ông Hảo “thức giấc” cùng trăng rằm Trung thu

Hưng Yên - vùng đất trù phú nằm giữa đồng bằng sông Hồng, không chỉ nổi tiếng với những cánh đồng lúa xanh mướt mà còn là cái nôi của nhiều làng nghề truyền thống. Từ hương trầm thơm ngát của Cao Thôn, tiếng búa đập ngân vang của Lộng Thượng, đến những chùm long nhãn ngọt lịm và những món trang sức tinh xảo của Huệ Lai, mỗi làng nghề đều góp phần tô điểm thêm bức tranh văn hóa đa dạng của vùng đất này.

Và đặc biệt, không thể không nhắc đến làng Ông Hảo, một trong những làng nghề làm đồ chơi Trung thu nổi tiếng nhất cả nước. Mỗi khi Tết Trung thu đến gần, cả ngôi làng như khoác lên mình một tấm áo mới với những màu sắc rực rỡ. Từ đôi bàn tay khéo léo của người dân nơi đây, những mảnh giấy bồi vô tri vô giác đã trở thành tác phẩm nghệ thuật sống động mang đến niềm vui cho trẻ em khắp mọi miền đất nước.

Nhiếp ảnh gia Nguyễn Hồng Sơn (hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội) đang truyền cảm hứng cho cộng đồng bằng những bộ ảnh tuyệt đẹp về làng nghề Việt Nam. Qua ống kính của anh, vẻ đẹp bình dị, chân thật của các làng nghề được tái hiện một cách sinh động, khơi gợi trong lòng mỗi người chúng ta niềm tự hào dân tộc.

Có dịp ghé thăm làng Ông Hảo cận kề dịp Tết Trung thu, Nguyễn Hồng Sơn chia sẻ: “Mình đến thăm quan và trò chuyện với một bác thợ lành nghề và bác đã chia sẻ rất nhiều về công việc của mình. Bác nói rằng nghề của bác là mang lại niềm vui cho trẻ em. Không khí làm việc ở làng rất vui vẻ với sự góp mặt của nhiều lứa tuổi, từ các bạn trẻ đến các bác trung niên. Mọi người đều rất niềm nở khi có khách đến tham quan hoặc trải nghiệm và họ hướng dẫn rất nhiệt tình để mình thử làm một trong các công đoạn”.

Bài liên quan

Làng Từ Vân thổi hồn vào lá cờ Tổ quốc dịp 2/9

Miệt mài giữ lửa làng bánh đa nem Thổ Hà

Chạm tay vào ký ức tuổi thơ

Mặc dù số lượng hộ gia đình làm mặt nạ giấy bồi chỉ còn lại lác đác, khoảng 6-7 hộ, thế nhưng ngọn lửa nghề vẫn luôn được những người thợ nơi đây giữ gìn và thổi bùng lên. Họ như những người gác cổng, nối liền quá khứ và hiện tại, giữ gìn một nét đẹp văn hóa truyền thống. Mỗi chiếc mặt nạ ra đời đều mang theo tâm huyết và bàn tay tài hoa của người nghệ nhân, góp phần làm nên sự độc đáo và đặc trưng của làng nghề này.

Khác hẳn với những món đồ chơi được sản xuất hàng loạt, mỗi sản phẩm của làng Ông Hảo đều mang một hơi thở riêng. Từ những thân tre lẻo khẻo, đôi bàn tay khéo léo của người dân làng đã tạo nên những chiếc đèn ông sao lung linh, những chiếc đèn kéo quân tinh xảo. Gỗ và da trâu được lựa chọn kỹ càng để tạo nên những chiếc trống vang vọng, còn những mảnh giấy báo tưởng chừng như vô dụng lại được “hô biến” thành những chiếc mặt nạ giấy bồi sống động. Thậm chí, cả keo dán cũng được làm từ thiên nhiên đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Để tạo nên những chiếc mặt nạ sống động, các nghệ nhân đã sáng tạo ra những khuôn mẫu riêng cho từng nhân vật. Từ khuôn mặt tinh nghịch của ông Tễu đến đôi tai dài của chú thỏ, mỗi khuôn mẫu đều mang một nét đặc trưng riêng. Những mảnh giấy nhỏ li ti được khéo léo dán chồng lên nhau, tạo nên một lớp vỏ cứng cáp cho khuôn mặt. Sau khi phơi khô, các nghệ nhân lại tỉ mỉ tô vẽ, thổi hồn vào từng nét vẽ, khiến cho những chiếc mặt nạ trở nên sống động như thật.

Công đoạn tô màu chính là lúc những chiếc mặt nạ giấy bồi vô hồn bỗng trở nên sống động hơn. Mỗi nét vẽ đều được đặt lên mặt nạ một cách tỉ mỉ, kiên nhẫn. Để màu sắc được tươi sáng và bền màu, các nghệ nhân phải chờ cho lớp màu trước khô hẳn mới tiến hành lớp màu sau. Qua từng lớp sơn, chiếc mặt nạ dần trở nên hoàn thiện và lung linh sắc màu.

Qua đôi bàn tay tài hoa của những người thợ làng Ông Hảo, những mảnh giấy vụn dần trở nên sống động, tạo nên khuôn mặt hài hước hay hình tượng quen thuộc trong đời sống. Mỗi chiếc mặt nạ đều mang một nét hồn quê, một chút tinh nghịch, khiến người xem không khỏi bật cười. Những chiếc mặt nạ giấy bồi không chỉ đơn thuần là đồ chơi mà còn là tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Giữ hồn Tết Trung thu giữa lòng hiện đại

Từ đầu tháng 7, làng Ông Hảo đã rộn ràng như một cái chợ Tết. Nhà nhà, người người đều tất bật với những chiếc mặt nạ giấy bồi. Tiếng búa đập, tiếng giấy cắt hòa quyện vào nhau tạo nên một bản giao hưởng vui tươi. Trẻ con trong làng háo hức chờ đợi đến ngày được hóa thân thành những nhân vật yêu thích, còn người lớn thì miệt mài làm việc để kịp cung cấp sản phẩm ra thị trường.

Hết Tết Trung thu, làng trở lại nhịp sống thường ngày nhưng những người thợ làng Ông Hảo lại không hề nghỉ ngơi. Họ bắt đầu chuẩn bị nguyên liệu cho vụ làm đồ chơi năm sau. Những chiếc khuôn mặt nạ được làm cẩn thận, những chiếc trống được đẽo gọt tỉ mỉ. Cứ thế, năm này qua năm khác, làng nghề vẫn giữ được nét truyền thống độc đáo của mình.

Những sản phẩm này không chỉ được ưa chuộng tại các tỉnh thành trong nước như Hải Phòng, Hà Nội, Nam Định, Đà Nẵng mà còn được nhiều du khách tìm đến tận xưởng để trải nghiệm. Với mức giá phải chăng từ 15.000 đến 35.000 đồng, mặt nạ giấy bồi của làng Ông Hảo đã trở thành món quà ý nghĩa trong mỗi dịp Tết Trung thu.

Sự trở lại của những món đồ chơi truyền thống như mặt nạ giấy bồi, trống, đèn ông sao trong mỗi dịp Tết Trung thu là một tín hiệu đáng mừng. Điều này không chỉ giúp trẻ em hiểu hơn về văn hóa dân tộc mà còn là động lực to lớn để những nghệ nhân làng Ông Hảo tiếp tục gìn giữ và phát triển nghề làm đồ chơi truyền thống. Nhờ sự yêu thích của các bậc phụ huynh và sự quan tâm của xã hội, những chiếc mặt nạ giấy bồi, những chiếc trống rộn rã tiếng trống... không chỉ là món đồ chơi mà còn như cầu nối giữa các thế hệ, mang đến niềm vui cho trẻ em và sự tự hào cho những người nghệ nhân.

Phương Mai là phóng viên của tạp chí du lịch Travellive Magazine tại Hà Nội.

Phương Mai