Nowruz - Tết Ba Tư và truyền thống 3.000 năm tuổi

Nowruz là gì?

Nowruz có nghĩa là “ngày mới” trong tiếng Ba Tư, đánh dấu sự khởi đầu của năm mới theo lịch Ba Tư. Đây là một lễ hội có lịch sử hơn 3.000 năm, bắt nguồn từ Hỏa giáo (Zoroastrianism), mang ý nghĩa là sự kết thúc của bóng tối và sự tái sinh của thiên nhiên. Ngày Nowruz thường rơi vào khoảng 20 hoặc 21 tháng 3, trùng với thời điểm Xuân phân (một trong hai thời điểm trong năm khi ngày và đêm dài bằng nhau, cùng với Thu phân). Hiện nay, Nowruz được khoảng 300 triệu người trên khắp thế giới đón mừng, đặc biệt là ở Iran, Azerbaijan, Afghanistan, Trung Á, cũng như trong các cộng đồng Kurd, Uyghur và Parsi.

Bài liên quan

Kinh nghiệm du lịch Trung Á dịp 30/4

Quốc gia nguy hiểm nhất thế giới Afghanistan tham vọng trở thành thiên đường cho du lịch

Nowruz được tổ chức như thế nào?

Người Ba Tư và các dân tộc đón Nowruz có nhiều nghi thức truyền thống nhằm chào đón năm mới một cách trọn vẹn nhất. Một số hoạt động phổ biến gồm dọn dẹp nhà cửa (khane tekani), mang ý nghĩa loại bỏ những điều cũ kỹ và đón nhận những điều tốt đẹp hơn. Bên cạnh đó, Nowruz cũng gắn liền với các buổi tụ tập gia đình, liên hoan, những màn biểu diễn ca múa nhạc dân gian, bắn pháo hoa và đốt lửa trại. Ở Afghanistan và Trung Á, các trò chơi dân gian từ thời du mục cũng được tổ chức sôi nổi, tạo nên không khí lễ hội náo nhiệt.

Bữa tiệc Nowruz có gì đặc biệt?

Một phần không thể thiếu trong Nowruz là bàn tiệc haft-sin, nơi bày bảy món ăn hoặc đồ vật bắt đầu bằng chữ "S" trong tiếng Ba Tư. Mỗi món tượng trưng cho một ý nghĩa đặc biệt, chẳng hạn như tỏi (seer) tượng trưng cho sức khỏe, táo (seeb) biểu trưng cho sắc đẹp, giấm (serkeh) thể hiện sự nhẫn nại, kiên trì. Ngoài ra, bàn tiệc còn có trứng nhuộm màu, hạt khô, bánh kẹo, trái cây và đặc biệt là sabzeh - mầm lúa mì nảy mầm xanh tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở.

Những món ăn phổ biến nhất trong Nowruz

Ẩm thực đóng vai trò trung tâm trong các lễ hội Nowruz. Mỗi vùng lại có những món ăn đặc trưng riêng. Ở Iran, các món phổ biến gồm kookoo sabzi (trứng rán với rau thơm), sabzi polo ba mahi (cơm thảo mộc ăn kèm cá chiên), và reshteh polo (cơm trộn mì sợi). Ở Uzbekistan và Azerbaijan, Nowruz không thể thiếu plov - món cơm trộn nổi tiếng với nhiều biến tấu về thịt, rau và gia vị. Người Azerbaijan yêu thích các món kebab, dolma (lá nho nhồi thịt), cùng với những món tráng miệng như baklava và shekerbura (bánh nhân hạt và bạch đậu khấu).

Tại Uzbekistan, sumalak – một món chè ngọt từ lúa mì nảy mầm - được nấu trong những nồi lớn theo nghi thức đặc biệt. Người Afghanistan thường nấu sabzi challow (cơm ăn kèm cà ri rau bina và thịt cừu), bánh quy kolcheh nowrozi, và haft mewa - một loại chè trái cây sấy khô. Đối với người Kazakhstan, Nowruz gần như luôn có nauryz kozhe, một món súp truyền thống với lúa mạch, thịt ngựa và sữa.

Nếu bạn muốn thử sức với các món ăn Nowruz, có một số đầu sách nấu ăn hay để tham khảo. Đối với ẩm thực Ba Tư, Feasts của Sabrina Ghayour và The Saffron Tales của Yasmin Khan là những lựa chọn tuyệt vời. Nếu bạn quan tâm đến hương vị Trung Á và Azerbaijan, cuốn Samarkand của Caroline Eden & Eleanor Ford sẽ mang đến những công thức hấp dẫn. Còn với ẩm thực Afghanistan, hãy thử tìm đọc Parwana của Durkhanai Ayubi.

Làm thế nào để tham gia lễ hội Nowruz?

Nếu bạn đang ở London, một số nhà hàng tổ chức tiệc Nowruz gồm Bergamot, Plateful Cafe, Berenjak và Tehran-Berlin. Ở các thành phố khác tại Anh, bạn có thể ghé Konj Cafe (Edinburgh) và Parisa Events (Cardiff) để trải nghiệm không khí lễ hội.

Ngay cả khi không có điều kiện tham gia trực tiếp, bạn vẫn có thể hòa mình vào không khí Nowruz bằng cách trang trí nhà cửa, nấu món ăn truyền thống và cùng gia đình thưởng thức một bữa tiệc đầu năm. Nowruz không chỉ là dịp để bắt đầu một năm mới đầy may mắn mà còn là cơ hội để tìm hiểu về một nền văn hóa lâu đời với những giá trị sâu sắc về thiên nhiên và con người.

Uông Long