Trong thời gian gần đây, TP Hội An đã ban hành đề án thí điểm mô hình lưu trú trải nghiệm, đón khách vào sinh sống cùng cư dân phố cổ, với kỳ vọng sẽ tạo nên một sản phẩm du lịch độc đáo hơn cho du khách, giúp khu phố cổ trở nên sôi động hơn, cũng như cải thiện cuộc sống dân sinh.
Theo quy định trong văn bản trước đây, để có thể đăng ký làm điểm lưu trú thì chủ hộ phải thỏa các điều kiện: Là cư dân bản địa, có địa chỉ thường trú và sinh sống thực tế tại điểm lưu trú,... Ưu tiên hộ gia đình có cuộc sống gắn liền với hoạt động sản xuất, kinh doanh các ngành nghề truyền thống, sinh hoạt văn hóa nghệ thuật để gia tăng trải nghiệm cho du khách.
UBND TP Hội An vừa nêu một số quy định mới về việc triển khai thí điểm mô hình lưu trú trải nghiệm cùng cư dân trong khu phố cổ
Bên cạnh đó, điểm lưu trú của chủ hộ buộc phải có kiến trúc phù hợp với không gian khu phố cổ; có phòng, không gian đảm bảo điều kiện cho khách lưu trú, sinh hoạt và trải nghiệm cùng gia đình. Ưu tiên những ngôi nhà có giá trị kiến trúc nghệ thuật, nhà có không quá 5 phòng đón khách,... Ngoài lưu trú, người đăng ký còn phải đảm bảo về các dịch vụ khác như dịch vụ trải nghiệm, khám phá gắn liền với các sinh hoạt đời sống hàng ngày của hộ gia đình, cộng đồng và xã hội theo các chương trình, hoạt động của Hội An.
Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai thực tế, TP Hội An nhận thấy có một số nội dung chưa thật sự phù hợp. Theo lãnh đạo thành phố, quy định mới xuất phát từ thực tiễn muốn tạo ra sản phẩm du lịch mới lạ, hấp dẫn; đồng thời có thu nhập giúp bà con trong phố cổ Hội An tiếp tục hiện diện ở nhà mình mà Hội An cho đăng ký, tổ chức thí điểm trải nghiệm ăn ở trong khu phố cổ.
Những "Gia đình văn hóa tiêu biểu" cấp xã, phường trở lên và có uy tín trong cộng đồng tại địa phương hoặc được công nhận là "Gia đình văn hóa" 3 năm liên tiếp mới được đón khách
Qua họp bàn, một số ý kiến cư dân cho rằng những hộ được đón khách vào trải nghiệm phải thực sự có tâm huyết với cộng đồng, giữ gìn giá trị văn hóa Hội An. Khách vào trải nghiệm ở phố cổ phải được đến những gia đình nề nếp, đại diện cho bản sắc riêng có của phố cổ.
Muốn chọn được những gia đình xứng đáng thì phải có sự sàng lọc, có tiêu chí cụ thể. Từ đây các hộ đề xuất và cùng thống nhất đưa nội dung "được tặng giấy khen gia đình văn hóa tiêu biểu cấp xã, phường trở lên và có uy tín trong cộng đồng hoặc được công nhận gia đình văn hóa 3 năm liên tục" vào một trong các điều kiện để được thí điểm đón khách.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc chính quyền có thêm nhiều quy định mới về điều kiện kinh doanh chú trọng công tác bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa nhân tình thuần hậu là cần thiết. Tuy nhiên, bắt buộc hộ kinh doanh phải “Đạt gia đình văn hóa tiêu biểu, hoặc được công nhận gia đình văn hóa 3 năm liên tục” mới được kinh doanh lưu trú, đón khách tại khu phố cổ là có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Thống kê của Hội An, riêng khu phố cổ có hơn 1.200 di tích cổ, trong đó 70% là thuộc sở hữu tư nhân. Tuy vậy, hiện nay chỉ khoảng hơn 20% trong số này là có người ở. Số nhà còn lại đa phần bị chuyển nhượng, cho người từ nơi khác vào kinh doanh, buôn bán. Thực trạng này làm ảnh hưởng đến “di sản văn hóa phi vật thể”. Khu phố cổ ít sinh khí. Đặc biệt các lễ nghi, phong tục, đời sống sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh bị nhạt phai.
Quy định mới đưa ra gây ra nhiều khó khăn
Quy định hộ dân phải có giấy công nhận gia đình văn hóa mới được làm lưu trú, đón khách trong phố cổ là thiếu công bằng. Bởi kinh doanh lưu trú ở các khu vực ngoài phố cổ không cần giấy chứng nhận “gia đình văn hóa”. Không có giấy chứng nhận này, không có nghĩa những hộ dân, doanh nghiệp, cá thể đang kinh doanh lưu trú khác là… thiếu văn hóa. Còn nữa, sau 3 năm (liên tiếp) nếu không được cấp giấy chứng nhận “gia đình văn hóa” thì liệu có đình chỉ, cấm kinh doanh lưu trú, đón khách hay không?
Vì vậy, lấy giấy chứng nhận “gia đình văn hóa” để quy định cứng việc được hay không cho kinh doanh lưu trú, đón khách trong phố cổ, không những gây ra tranh cãi trái chiều mà còn bất ổn cả lý lẫn tình.
Với quy định điều chỉnh về đối tượng tổ chức lưu trú mới nhất này, thành phố Hội An không chỉ muốn “siết” lại đối tượng, mà mong muốn những hộ gia đình đón khách lưu trú phải là dân bản địa, có sinh sống thực chất và có đóng góp sâu sát cho phố phường nơi gia đình sinh sống.
Tuy vậy, sau gần 5 tháng triển khai thí điểm, chỉ có 1 hộ dân trong phố cổ Hội An đăng ký loại hình này. Nay thêm một số quy định mang tính chất ràng buộc, một hình thức kinh doanh có điều kiện, như một “giấy phép con”, chắc chắn gây cản trở các hộ dân có nhu cầu kinh doanh dịch vụ lưu trú trải nghiệm tại phố cổ.
