Tình xa

Lần đầu tiên tôi biết đến nhạc Trịnh Công Sơn là vào năm lớp 8, khi xem bộ phim Em còn nhớ hay em đã quên và nghe Thùy Dung hát, thấy sao hay quá. Nhân dịp được đi chợ huyện cùng bà chị họ, ngang qua hàng bán băng cassette mua được băng nhạc Trịnh. Nghe "Sơn ca số 7" từ dạo đó. Nghe Khánh Ly, ám ảnh Trịnh Công Sơn cũng từ dạo đó.

Nhớ những ngày lang thang Sài Gòn, đêm mưa khuya ngồi trong quán cóc ven con phố ngoại ô dựng bằng mấy chiếc dù, uống cafe hút thuốc Bastos nghe mưa quất ràn rạt trên đầu, tiếng Khánh Ly thở than da diết:

"Ngoài hiên mưa rơi rơi,
hồn ai như chơi vơi
người ơi, nước mắt hoen mi rồi
đừng khóc trong đêm mưa,
đừng than trong câu ca..." (1)

Khi ấy, nơi đất lạ xứ người, tương lai vô định, nghe Khánh Ly hát rồi thấy người mình mỏng dẹt đi như miếng giấy dầu phủ tạm góc hẻm che mưa của ông già bán vé số dạo đường Nguyễn Thái Sơn, Gò Vấp...

Những ngày ở Vũng Tàu, một mình trong căn phòng trọ góc ngã tư Giếng nước. Chiều Chủ nhật, thành phố thì bé, bạn bè thì ít, nắng chiều xiên khoai, cơm không biết có nên nấu hay ra quán làm vài khua cho xong. Khánh Ly vẫn mông lung tha thiết từ đôi loa cũ kỹ kê nơi chân giường gỗ tạp:

"Đôi khi nắng qua mái hiên,
làm tôi nhớ
đôi khi,
bỗng nghe bước chân,
về đâu đó,
của em..." (2)

Bải hoải nhớ quê nhà xa…

Những ngày đi biển, sóng lớn gió to, đi men lên boong gửi được cái báo cáo lại lò dò bò về. Lôi chiếc laptop cài Win crack ra bật lên “Biển nhớ”:

"Ngày mai em đi,
biển nhớ tên em gọi về
gọi hồn liễu rũ lê thê
gọi bờ cát trắng đêm khuya..." (3)

Ngẫm nghĩ, chẳng biết cái ông họ Trịnh kia ăn gì uống gì mà viết lời ca khuấy đảo tâm can quá chừng.

Nhiều năm sau đó, một buổi trưa ngày cuối tháng 5 nắng như đổ lửa, con gái bé bỏng mới chưa đầy 3 tuổi. Lần đầu tiên ru con ngủ bằng cách vừa xoa lưng cho con vừa hát đi hát lại bài "Tình xa". Thân thuộc đến độ sau này mỗi lần muốn được ba ru ngủ, con lại thì thầm: "Ba ơi, ba hát bài ngày tháng nào đi ba".

Nhớ những đêm nến thắp nơi triền dốc quán Diễm xưa, tiếng ghi-ta bập bùng, tiếng lá cây xào xạc, giọng hát liêu trai lập lòe ánh nến tỏ mờ mê hoặc xa xăm:

"... Người tình còn đây,
anh biết không anh,
vườn cỏ còn xanh
mặt trời còn lên
ôi tháng năm
những dấu chân
giờ cũng bụi mờ...” (4)

Thực sự, tôi chưa thấy có thành phố nào giống nhạc Trịnh hơn Đà Lạt. Nghe nhạc Trịnh là mường tượng ngay ra những góc đường của thành phố buồn muôn thuở này. Những đồi cỏ hồng ma mị, những cánh rừng vi vu thông reo, những mặt hồ lấp loáng nắng vẫn la đà khói sương bảng lảng, mái vòm trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt cong veo như tà áo dài nữ sinh bên hồ Xuân Hương chiều vi vút gió...

Giờ đôi khi đi cùng con, thảng hoặc lên xe bật CD nghe tiếng đĩa than lạo xạo bập bùng, những giọt ghi-ta lúc phát ra từ loa này, lúc nhảy sang loa khác. Lời ca cũ mà tâm trạng dường như vẫn vẹn nguyên:

“Ngày tháng nào,
đã ra đi,
khi ta còn ngồi lại.
Cuộc tình nào,
đã ra khơi,
ta còn mãi nơi đây..." (5)

Con gái nhỏ lại khẽ reo như bắt được điều gì: "Ba ơi, bài hát hồi xưa ba hát ru con ngủ đây này..."

Con hơn ba rồi, nghe nhạc Trịnh thay cả lời hát ru...

Lại một lần kỷ niệm ngày có Trịnh trên đời. Có ngày này để có những lời ca đi qua bao năm tháng, đi cùng bao phận người, trôi qua bao miền đất. Có những lúc thấy như mình được ướp trong những lời ca đó. Có những lúc như thấy mình như được vịn vào nhạc Trịnh, tựa vai vào nhạc Trịnh, được đồng hành thở than với những ca khúc thoảng u buồn hoang hoải mà đẹp đẽ của ông để đi qua những khúc khuỷu của thời thanh xuân đầy khó khăn nhưng cũng chất chứa bao nhiêu ước vọng.

(1): Ướt mi
(2): Rồi như đá ngây ngô
(3): Biển nhớ
(4): Cho một người nằm xuống
(5): Tình xa
Tên những ca khúc nổi tiếng của Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn

(Tản văn của tác giả)

Lê Hồng Lam