Hà Nội là Thủ đô, trái tim của cả nước, trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế.
“Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội
Hà Nội của ta thủ đô yêu dấu, một thời đạn bom, một thời hòa bình”
Hình ảnh con phố nhỏ với những hàng me già, tiếng rao hàng rong vang vọng, những buổi chiều hè nô đùa bên hồ, sẽ khiến lòng họ bồi hồi, xao xuyến gợi nhớ cho những người lớn tuổi về một thời Hà Nội nghèo khó mà thân thương. Còn với thế hệ trẻ, đây sẽ là một hành trình khám phá đầy thú vị. Họ sẽ ngạc nhiên trước một cuộc sống mà công nghệ chưa xâm nhập, nơi tình người ấm áp hơn, và những giá trị truyền thống được trân trọng.
Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến mảnh đất ngàn năm văn hiến với sự tích rồng bay hình thành mảnh đất Thăng Long hơn 1000 năm trước nhưng những năm 90, Hà Nội lại đơn sơ hơn bao giờ hết
Cái tên Hà Nội đã có chừng 170 năm tuổi và trong khoảng thời gian gần hai thế kỷ ấy, Hà Nội vẫn âm thầm thay đổi theo biến động của thời cuộc và trở thành một thành phố hiện đại như hôm nay. Khi vua Đồng Khánh trao cho Pháp quyền thành lập một "thành phố nhượng địa", Hà Nội thực sự có những chuyển biến mạnh mẽ.
Tuy nhiên, thời đó Hà Nội vẫn gọn gàng ngăn nắp trong từng góc phố, Hà Nội thời đó vẫn giữ được những nét thâm trầm cổ kính, những công trình kiến trúc xưa, những phong tục tập quán cũ, Hà Nội đó là sự phát triển song hành của truyền thống và hiện đại.
Phương tiện đi lại của người Thủ đô xưa
Bên trong vẻ ngoài cũ kỹ, hằn dấu vết thời gian vẫn còn đó những giá trị vô giá, là nơi lưu giữ nhiều ký ức về một Hà Nội giản dị
Từ bầu trời xanh ngắt, Hà Nội những năm đầu 1990 hiện ra với vẻ đẹp bình yên đến lạ thường. Chưa có những tòa nhà cao tầng chọc trời, bầu trời rộng mở như ôm trọn cả thành phố. Sông Hồng uốn lượn quanh những cánh đồng xanh mướt, tạo nên một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp. Những con phố nhỏ với những hàng cây cổ thụ xum xuê, những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi, tất cả đều mang một vẻ đẹp giản dị, mộc mạc.
Ấm êm một buổi chiều về
Xe máy, ô tô đã lác đác xuất hiện, nhưng vẫn chưa đủ sức làm lu mờ đi hình ảnh quen thuộc của những chiếc xe đạp
Cuộc sống trôi qua chậm rãi, thong dong
Hà Nội những năm 1991-1993, một Hà Nội bình dị đến nao lòng. Đường phố lúc ấy chỉ có tiếng leng keng của những chiếc xích lô chở khách, tiếng đạp xe lọc cọc của những người lao động. Cuộc sống trôi qua chậm rãi, thong dong. Một bát phở nóng hổi thơm lừng chỉ có 3.000 đồng, một cốc bia hơi mát lạnh giá 1.600 đồng đủ để ngồi lê la hàng giờ bên lề đường, trò chuyện cùng bạn bè.
Những ký ức xưa cũ được lưu lại trong từng bức ảnh cũ
Thời gian này, nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi. Hà Nội vừa mới hé mở cánh cửa đổi mới, vẫn còn in đậm dấu ấn của thời kỳ bao cấp. Cuộc sống thường ngày của người dân lúc đó vô cùng ấm áp. Buổi sáng, tiếng rao bánh giò, bánh cuốn vang vọng khắp phố phường. Người ta đạp xe đi chợ, tự tay nấu những món ăn dân dã. Buổi chiều, cả gia đình quây quần bên chiếc tivi đen trắng, cùng nhau xem những bộ phim truyền hình đơn giản.
Thuở ấy, dân làng nghề tứ xứ kéo nhau đổ về ngoại thành Thăng Long sinh cơ lập nghiệp, quây quần bán mua
Hà Nội xưa có thành, có thị, có bến, có 36 phố phường buôn bán và thợ thủ công, có chợ ven đô, có các làng nghề chuyên canh và chế biến nông sản. Dân tài tứ xứ kéo về Thăng Long - Hà Nội, họ cọ xát, đua trí , đua tài tạo nên nét tài hoa độc đáo chỉ có ở người Hà Nội.
“Hà Nội ba sáu phố phường
Hàng Gạo, Hàng Đường, Hàng Muối trắng tinh”
Trong các phố phường của Hà Nội xưa, “tất cả các loại hàng khác nhau đều được bán” và “mỗi phố bán một loại hàng riêng, hoàn toàn theo cách các công ty hoặc các phường hội trong các thành phố châu Âu”. Theo Paul Bourde, phóng viên của tờ Thời báo thì vào khoảng năm 1883, cả thành phố biến thành một cái chợ lớn ngoài trời mỗi khi có chợ phiên, và chợ phiên đó cứ 6 ngày lại họp một lần. Theo mô tả của Paul Bourde thì trong những phiên chợ đó, những người buôn bán và thợ thủ công đủ loại từ các làng lân cận kéo vào thành phố. Những người bán lụa thì tập trung ở phố Hàng Đào, những người thợ kim hoàn thì tập trung ở phố Hàng Đồng, những người thợ làm nón thì tập trung ở phố Hàng Nón… Người dân quê ngồi ngay ngoài phố, hàng hoá đặt trong một miếng vải hay trong một cái giỏ, nào hoa quả, thịt thà, hàng xén, thuốc men, hàng gốm, hàng cá… Cứ đến các ngày phiên chợ hàng tơ (ngày mùng 1 và mùng 6 âm lịch), “phố Hàng Đào bỗng trở nên lộng lẫy, rực rỡ hẳn lên như chốn hang động của Alibaba”.
Khi cả nước đổi mới, bước vào nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, Hà Nội vươn mình lột xác với tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng ký ức xưa vẫn ở đấy
Với quá trình đô thị hoá như trên, diện mạo của Hà Nội đã biến đổi thực sự sâu sắc, từ một thành phố “nửa nông thôn, nửa thành thị” cuối thế kỷ 17 đã trở thành một “Paris thu nhỏ” (Petit Paris), “Thủ đô của Bắc Kỳ”, “Thủ đô của Liên bang Đông Dương” trong thời kỳ Pháp thuộc.
Chẳng phải ngẫu nhiên mà trong bài hát Nhớ Về Hà Nội nhạc sĩ Hoàng Hiệp đã viết: “Dù có đi bốn phương trời lòng vẫn nhớ về Hà Nội”. Bởi lẽ, mảnh đất thủ đô yêu dấu ấy đã đi vào lòng hàng triệu trái tim con người Việt Nam, trở thành nơi gửi chốn về của biết bao người con xa xứ. Trong nhịp sống hối hả với bộn bề những lo toan của thời nay, người ta vẫn không quên tìm về một Hà Nội với những nét đẹp xưa cũ, một vẻ đẹp yên bình và sâu lắng.
