Quá trình sản xuất nước mắm sẽ phải mất khoảng một năm, từ giai đoạn cá được muối trong thùng gỗ lớn đến giai đoạn lên men của cá cơm và chắt lọc ra những giọt nước mắm ngon nhất.
Chính quá trình công phu đó đã làm nên hương vị đặc biệt cho nước mắm Việt Nam và chắc chắn bất kỳ du khách nào đến Phú Quốc cũng không thể bỏ qua món quà thương hiệu này.
Nước mắm là gia vị không thể thiếu trong ẩm thực Việt
Theo CNN, Phú Quốc được ví như đảo ngọc của Việt Nam. Những hộ gia đình đầu tiên ở Phú Quốc bắt đầu kinh doanh nước mắm từ năm 1950 và tự hào với danh tiếng là một trong những nhà sản xuất nước mắm hảo hạng nhất trên cả nước.
Hương vị nguyên bản
Theo đầu bếp của một khu nghỉ dưỡng sang trọng bậc nhất trên đảo Phú Quốc, nhiều món ăn Việt Nam đẹp mắt mà họ phục vụ cho du khách, chẳng hạn như hải sản, salad bưởi hay tôm hùm chiên ăn cùng rau xanh, phần lớn được củng cố bởi hương vị độc đáo và vị umami nổi bật - vị mặn đặc trưng tới từ loại nước mắm ngon của địa phương..
Và hương vị của nước mắm có mặt trong hầu hết các món ăn của người Việt như phở, chả giò, cơm tấm, bánh xèo, cơm niêu và rất nhiều nữa.
Nước mắm được tạo ra như thế nào?
Thành phần quan trọng để tạo nên nước mắm là cá cơm đen và cá cơm trắng có kích thước nhỏ. Chúng sẽ chiếm khoảng 95% lượng cá được dùng, số còn lại là các loài cá lớn như cá mòi và cá trích. Theo phương pháp truyền thống, cá sẽ được đánh bắt ở vùng biển quanh đảo Phú Quốc, thế nhưng hiện nay cá chủ yếu được đánh bắt ở đảo Thổ Chu (thuộc thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang). Khoảng thời gian đánh bắt thích hợp là từ tháng 4 đến tháng 9, tương ứng với thời điểm vào mùa mưa.
Nguyên liệu chính của nước mắm là cá cơm, ngoài ra còn có cá mòi, cá trích
Ở những cơ sở sản xuất nước mắm lớn, họ đều có đội ngũ thuyền đánh cá riêng, để có thể giám sát được toàn bộ quá trình sản xuất. Sau khi được đánh bắt, cá sẽ ngay lập tức được làm ráo nước trên thuyền, sau đó đến quá trình ướp muối và cất giữ, quá trình lên men bắt đầu bằng việc sử dụng những con cá tươi nhất có thể.
Về phần muối trong khâu ướp cá thông thường sẽ đến từ vùng biển Bà Rịa - Vũng Tàu và được ướp với tỷ lệ 1 phần muối 4 phần cá. Đến khi tàu đánh cá cập bờ, các thùng cá nặng gần 200 kg sẽ được thu gom và sang qua các thùng riêng của các cơ sở sản xuất.
Độc đáo từ thùng chứa nước mắm
Trước đây, những thùng nước mắm thường phải được làm thủ công từ gỗ sưa, một loại cây từ Vườn Quốc gia Phú Quốc. Nhưng nay số lượng cây đã gặp đe doạ nghiêm trọng nên người ta phải nhập gỗ từ Campuchia. Thùng gỗ đóng vai trò quan trọng đến chất lượng, hương vị của nước mắm. Mỗi chiếc thùng phải làm từ 54 thanh gỗ, buộc lại bằng tay từ dây sợi mây, phải cần đến khoảng 2-3 người thợ trong 3 tuần để hoàn thiện được.
Bí quyết tạo nên những giọt nước mắm thơm ngon của Phú Quốc chính là sự kết hợp độc đáo giữa các yếu tố môi trường, bao gồm cả độ ẩm và nhiệt độ thích hợp
Sau khi cá được lấp đầy trong thùng, những công nhân sẽ tiến hành xới lên và bắt đầu nén ép xuống với lực mạnh vào hỗn hợp cá với muối. Mỗi ngày, chất lỏng từ thùng sẽ được rút hết ra rồi đổ ngược lại vào thùng. Điểm quan trọng là sẽ không có bất kỳ sự khuấy trộn hay trộn lẫn nào nữa. Đến khi nước mắm đạt đủ độ đậm đặc và hương vị phù hợp, chúng đã sẵn sàng để đóng gói.
Bí quyết tạo nên hương vị thơm ngon của nước mắm Phú Quốc chính là sự kết hợp độc đáo giữa các yếu tố môi trường, bao gồm cả độ ẩm và nhiệt độ thích hợp. Ở công đoạn cuối cùng, xưởng sẽ gửi một mẫu nước mắm đến phòng thí nghiệm để đo độ đậm đặc để nhận được chứng nhận trên nhãn chai. Độ đậm đặc thường sẽ dao động từ 35 độ N đến 45 độ N.
Những thùng chứa nước mắm tại Phú Quốc
Quốc hồn quốc túy của người Việt Nam
Theo CNN, nếu bạn đang sử dụng loại nước mắm đắt tiền và được đánh giá cao nhất thì chắc chắn đó là loại nước mắm được ép lấy ra từ lần đầu tiên trong thùng muối mắm, không pha loãng và không pha trộn. Những giọt nước mắm này được đánh giá ngon nhất và chiết chất lỏng lần đầu tiên từ thùng. Một số người cũng gọi là "nước mắm siêu nguyên chất".
Đầu bếp người Tây Ban Nha, ông Bruno Anon từng dẫn đầu một chương trình ẩm thực tại một khu nghỉ dưỡng Phú Quốc và cũng là tín đồ của nước mắm. Ông cho rằng, nước mắm là "quốc hồn quốc túy" của ẩm thực Việt Nam và là gia vị tạo nên nét riêng biệt cho ẩm thực quốc gia so với những nước khác trên thế giới. Trong mỗi bữa ăn của người Việt, một chiếc bát nhỏ đựng nước mắm là niềm tự hào và là loại nước chấm gắn liền với các món ăn trong bữa cơm gia đình.
Nước mắm trong bữa cơm gia đình của người Việt
"Một số người sẽ cho rằng nước mắm có vị tanh hoặc thậm chí mặn. Hỗn hợp chất lượng là vị ngọt tròn vị mà bạn thậm chí có thể nếm thử ngay từ trong chai", ông Anon nhấn mạnh.
Theo CNN, trở lại vào năm 2016, tại thủ đô Hà Nội của Việt Nam, cựu Tổng thống Barack Obama từng có cơ hội thưởng thức một tô bún chả thịt nướng. Cựu Tổng thống Mỹ đã thưởng thức vị của nước mắm trong món bún chả nổi tiếng của người Việt. Và chính những món ăn kèm cùng nước mắm trọn vị này đã giúp ẩm thực Việt Nam thăng hạng trên toàn cầu.
