Ít ai ngờ rằng, loài xương rồng, mọc lên từ vùng cát khô cằn quanh năm đón nắng và gió, lại có thể trở thành một món ăn đặc sản "lạ" đầy hấp dẫn của người dân miền cát trắng Ninh Thuận. Từ những cây xương rồng mộc mạc và kiên cường, người dân nơi đây đã khéo léo chế biến thành nhiều món ăn độc đáo, mang hương vị đặc trưng của vùng đất nắng gió.
Cây xương rồng, vốn được biết đến với vẻ ngoài gai góc và sức sống mãnh liệt, đã trở thành nguồn cảm hứng ẩm thực độc đáo. Người dân Ninh Thuận sử dụng những bộ phận non mềm của cây xương rồng để tạo ra những món ăn như nộm xương rồng, canh xương rồng hay xương rồng xào tỏi. Mỗi món ăn đều mang đến hương vị mới lạ, hòa quyện giữa sự thanh mát và chút đăng đắng đặc trưng của xương rồng, làm say lòng thực khách.
Canh xương rồng còn được biết đến với cái tên canh lưỡi long, là một món ăn đặc biệt của người dân sống quanh các làng chài ven biển. Khi lần đầu nghe đến tên món ăn này, bạn có thể tưởng tượng rằng nó được chế biến cầu kỳ và phức tạp. Tuy nhiên, thực tế lại trái ngược hoàn toàn. Canh xương rồng có cách chế biến vô cùng đơn giản, sử dụng những nguyên liệu dân dã và dễ tìm thấy.
Nguyên liệu chính của món canh này là những nhánh xương rồng non, được tước bỏ gai, rửa sạch và cắt nhỏ. Xương rồng mọc nhanh, sống khỏe trên vùng đất cát cằn khô, nắng cháy da người. Thế nhưng, có ngọn non nào mọc lên là bị cắt trụi tức thì. Không còn ngọn non, người ta ăn cả phần thân dưới già và cứng hơn. Và món “tuyệt chiêu” là xương rồng nấu canh chua, hễ cứ có cá ngon thì người dân quê lại vác dao đi cắt đọt cây xương rồng về nấu cùng.
Xương rồng sau đó được nấu cùng với các loại thực phẩm khác như cá, tôm khô hoặc thịt heo, tạo nên một hương vị đậm đà và độc đáo. Nước canh trong vắt, mang hương vị thanh mát từ xương rồng, kết hợp với vị ngọt tự nhiên từ hải sản hoặc thịt, tạo nên một món ăn vừa bổ dưỡng, vừa dễ ăn.
Xương rồng nấu canh chua thì phù hợp với rất nhiều các loại cá biển, từ cá mối, cá ngần, cá đục đến cá đuối hay các loài cá nước ngọt như cá lóc, cá móm, cá căng. Đặc biệt là nhất là nếu kết hợp với cá ngạnh (miền Nam gọi là cá chốt) thì vô cùng ngon miệng.
Vị đầu tiên cảm nhận được trong bát canh xương rồng là vị chua thanh nhẹ, dễ chịu. Không chỉ vậy, nhai miếng xương rồng được nấu chín nhưng lại thấy dai, giòn, lạ miệng vô cùng. Thêm vào là vị ngọt của đậu bắp, đậm đà của cá và vị thơm đặc trưng của rau ngổ. Bát canh được nấu từ nguyên liệu khá đặc biệt, nhưng lại gần gũi trong mâm cơm hàng ngày.
Cách chế biến canh xương rồng không chỉ đơn giản mà còn phản ánh sự sáng tạo và khả năng tận dụng những tài nguyên sẵn có của người dân nơi đây. Món ăn này không chỉ giúp chống đói mà còn là một phần trong văn hóa ẩm thực của vùng đất miền Trung, nơi người dân luôn biết cách thích nghi và biến những điều bình thường thành đặc sản. Chính sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo đã làm cho canh xương rồng trở thành một món ăn độc đáo, mang đậm dấu ấn của cuộc sống dải đất miền Trung.
Việc biến xương rồng thành đặc sản không chỉ là một sáng tạo ẩm thực mà còn là cách người dân Ninh Thuận tôn vinh và tận dụng tài nguyên thiên nhiên sẵn có. Những món ăn từ xương rồng không chỉ là nét chấm phá trong bức tranh ẩm thực đa dạng của miền Trung mà còn phản ánh sự cần cù, sáng tạo và khéo léo của người dân vùng đất này. Chính nhờ những điều đó, xương rồng đã vượt qua vẻ ngoài gai góc của mình để trở thành một biểu tượng của sự phong phú và độc đáo trong ẩm thực Ninh Thuận.