Quà ngon phố cổ

Bài và ảnh: Lam Linh

Quán hàng của những năm 80 là những đôi quang gánh xộc xệch, dăm ba chiếc ghế gỗ với những người ăn hàng giản dị túm năm tụm ba xì xụp ăn uống. Bất kể sang hèn, vẫn bàn vẫn ghế ấy, ai đến trước thì được phục vụ trước. Quán hàng của những năm 90 chuyển thành bàn thành ghế, vẫn cái vỉa hè con con ấy vẫn dăm ba cái ghế, thêm cái bàn, vẫn thúng vẫn niêu, thành quán ăn đông người tấp nập. Và quán hàng của những năm 2000, những quán ăn đã có danh có tiếng mở rộng thành nhà hàng, cửa tiệm, lịch sự hơn và sạch sẽ hơn, đón khách cả ta lẫn Tây. 

36 phố phường với cả trăm món ngon. Có những món đã trải qua mấy chục năm làm nghề, trải qua vài đời chủ như chả cá Lã Vọng, phở Bát Đàn, chim quay Tạ Hiền. Có những món chỉ mới được biết tiếng vài năm nay như nem tai bà Hồng, xôi chả cua bà Thảo…

Chả cá Lã Vọng | 14 Lã Vọng

Tương truyền vào những năm thời kháng Pháp, ở số 14 Hàng Sơn (phố Lã Vọng ngày nay) có một gia đình họ Đoàn sinh sống, thường lấy nhà mình làm nơi cưu mang nghĩa quân Đề Thám. Chủ nhà hay làm món chả cá rất ngon đãi khách. Lâu dần thành quen, những vị khách ấy đã giúp gia đình mở một quán chuyên bán món ăn này, vừa để nuôi sống gia đình, vừa làm nơi tụ họp. Nổi tiếng đến mức hai tiếng "Chả Cá" được gọi thành tên phố.

Cá làm chả thường là cá lăng tươi, ít xương, ngọt thịt và thơm. Cá được lọc hai bên sườn, thái bản, ướp với nước riềng, nghệ, mẻ, hạt tiêu và nước mắm rồi kẹp vào vỉ nướng. Chả cá được bắc trên bếp, mùi thơm sực nức khắp phòng. Bỏ ít hành và rau thì là vào chảo. Khi rau chín, gắp chả cá cùng rau ra bát, kèm thêm chút bún rối, chút mỡ, chút mắm tôm và đậu phộng rang. Chả cá vừa đẹp mắt lại vừa ngon miệng. Màu của bát chả cá đủ cả xanh của hành rau, vàng sậm của cá, nâu trắng của lạc, đỏ của ớt, tím của mắm tôm vừa ngon với vị ngọt của cá, mùi rau và vị bùi của lạc rang. Vị ngọt béo của cá quyện với rau cùng mùi thơm quyến rũ của mắm tôm ngon tuyệt.

Ngày nay đã có nhiều hàng chả cá được mở tại Hà Nội nhưng căn nhà trên phố “Chả Cá” vẫn là cửa hàng chả cá ngon bậc nhất và trở thành thương hiệu nổi tiếng gần xa về món ăn thơm ngon mang hương vị riêng của người Hà thành xa xưa.

Phở xếp hàng | 49 Bát Đàn

Danh tiếng của phở đã có tên trên bản đồ ẩm thực thế giới. Với Hà Nội, phở có mặt trong khắp hang cùng ngõ hẻm, đầu phố cuối xóm, vừa là món ăn sang, vừa là món ăn khuya, vừa là món ăn khi đói bụng.

Tiếng tăm của các gánh phở trên góc phố cổ được nhiều thực khách sành ăn tìm đến có phở Lý Quốc Sư, phở Thìn Bờ Hồ, phở Vui, phở bưng chỉ bán buổi chiều đầu phố hàng Trống, nhưng tất cả đều không bằng với phở Bát Đàn trên con phố cùng tên.

Để đi ăn phở Bát Đàn nên đi hai người, bởi bạn phải tự xếp hàng lấy phở, tự bưng bê và tự tìm chỗ ngồi. Quán phở lúc nào cũng đông người, ngồi chật chỗ và xếp hàng chờ đến lượt mình vào mua. Thật khó hiểu vì sao với cung cách bán hàng như thời bao cấp mà lại có đông người sẵn sàng chờ đến lượt để được ăn một bát phở sáng như thế. Vậy thì hãy cứ xếp hàng, chờ đến lượt để bưng một bát phở ngon có thâm niên hơn nửa thế kỷ. Tô phở Bát Đàn đặc trưng cho phở bò Hà Nội nguyên gốc, thơm phức, béo ngậy, nước dùng trong, miếng thịt bò tươi hồng, mềm mịn và đầy đặn.

Bún đậu mắm tôm | ngõ Phất Lộc, Hàng Bạc

Cũng giống với phở, bún đậu mắm tôm là món quà của riêng Hà Nội. Gánh bún đậu đơn giản lắm, chỉ là một gánh bún và một gánh đậu rán, một vỉa hè nhỏ cùng dăm ba cái ghế, vậy là thành quán bún đậu. Món bún ăn trưa, không quá no mà không ngán. Bún phải là loại bún bánh, cắt nhỏ vừa ăn. Đậu phải là đậu mơ, rán giòn trong chảo mỡ, khi đã ráo mỡ cũng mới cắt ra vừa miếng. Mắm tôm chấm bún được pha thêm chút đường, vắt chanh, thêm lát ớt rồi đánh đều. Ăn kèm với rau sống. Đơn giản là thế nhưng lại được lòng người ăn.

Nhắc đến bún đậu phố cổ, người ta nhớ ngay đến quán hàng trong ngõ Phất Lộc, Hàng Bạc. Gánh bún nằm trong con ngõ này đã trải qua 20 năm nghề, từ một gánh hàng đơn sơ thành quán ăn có tên tuổi, thương hiệu. Vẫn bún, vẫn đậu rán, nay có thêm nem rán, thịt luộc, chả cốm hoặc dồi rán ăn kèm, phục vụ thêm nhu cầu của thực khách. Một suất bún đậu đầy đặn giá không còn rẻ, đầy đặn và hút khách hơn. Những vị khách khi ghé thăm phố cổ thường được dẫn đến ngõ Phất Lộc để thưởng thức một trong những món ngon chỉ có ở Hà Nội.

Bún ốc nguội | Ô Quan Chưởng

Khác hẳn với các món bún có thể tìm thấy dễ dàng ở Hà Nội, bún ốc nguội là đặc sản khó tìm và đặc biệt nhất ở Hà Nội. Khó tìm bởi quán bán món ăn này nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay và đặc biệt bởi không phải ai cũng ăn được món bún này. Gọi bún ốc nguội bởi món gì ăn cùng cũng đều nguội: bún nguội, ốc nguội, nước chấm cũng nguội. 

Cái quán Ô Quan Chưởng nhỏ xíu nằm trên vỉa hè từ vài chục năm nay, nếu không phải là những người sành sẽ khó tìm thấy. Nghe món khó tìm, tưởng cao lương mỹ vị ra sao, món ăn bày ra sẽ dễ khiến người ăn lần đầu thất vọng. Một đĩa bún với vài tép bún mỏng dính, bé tẹo cùng bát nước ốc trong thả vài con ốc, thế mà đắt, thế mà chẳng có chỗ để ngồi. Bún ốc nguội được đánh giá độc đáo nhất trong các món chế biến từ ốc của người Hà Nội xưa với vị thanh dịu của dấm bỗng, cay sè của ớt, ngọt mát của nước dùng. Người ăn bún ốc nguội không ăn vội vàng, không ăn để lấy no mà ăn nhẩn nha để thưởng thức vị thanh mát của một ngày không vội vã. 

Bún chả | 01 Hàng Mành

Cũng vẫn là bún rối, là thịt nướng, là rau sống, là nước mắm chấm và nem rán, nhưng quán bún chả Đắc Kim, số 01 Hàng Mành đã trở thành cái tên được nhắc tới đầu tiên khi nói về món bún quen thuộc với người Hà Nội. Dù món bún chả rất dễ kiếm hàng để ăn, nhưng thực khách vẫn sẵn sàng chạy xe cả quãng đường dài để đến phố cổ, ăn món bún chả giản dị trong quán hàng đông khách này.

Bún chả Hàng Mành có gánh bán từ những năm 70 thế kỷ trước, khi thời kỳ bao cấp còn nhiều khó khăn. Trải qua hơn 40 năm thăng trầm cùng Hà Nội, quán bún chả từ một gánh hàng rong vỉa hè nay đã thành cửa hàng khang trang vài tầng, đón thực khách cả trong lẫn ngoài nước. Người đến ăn bún chả đa phần vì thích vị nước chấm của quán, vẫn hương vị nước mắm nhưng được pha với loại mắm cốt ngon, đậm vừa miệng, đĩa bún đầy đặn, chả ngon, nhiều và rổ rau sống luôn có kèm món rau muống chẻ mà ít nơi có. Một suất bún chả đầy đặn, ăn no mà không cảm thấy ngấy ngán vì thịt vì mỡ.

Chim quay | 13 Tạ Hiện

Bất cứ ai mê mẩn món chim bồ câu quay béo ngậy, da giòn tan đều biết đến địa chỉ nổi tiếng của cửa hàng Thịnh Vượng tại phố Tạ Hiện này. Nằm sâu trong phố Tây luôn tấp nập những vị khách trẻ ngồi chật hai bên vỉa hè con phố Tạ Hiện và Hàng Buồm, quán chim quay có tuổi đời hơn chục năm này phải đặt chỗ mới có chỗ ngồi vì quán hàng bán trong nhà và khá chật nhưng món ăn đến hôm nay vẫn được xem là một trong những hàng chim quay ngon nhất Hà Nội.

Một con chim quay ở đây có giá 100.000 đồng, to vừa phải và chắc thịt. Đến ăn tại quán tốt nhất nên đặt bàn trước hoặc đến sớm. Quán nổi tiếng với hai món chim câu quay và bít tết. Chim bồ câu được nhà hàng chọn lựa cẩn thận, đĩa chim quay khi được mang ra còn nóng hổi và thơm nức mũi. Lớp da bên ngoài được quay giòn, màu cháy cạnh đẹp mắt mà phần thịt bên trong thì vẫn mềm, từng miếng ngọt thơm, thấm đều các loại gia vị tẩm ướp. Vừa ăn, vừa gặm và chấm với muối ớt chanh, ngon tuyệt.

Ốc luộc | phố Đinh Liệt

Chỉ có duy nhất món ốc luộc to hoặc nhỏ, không kèm món khác, không hoa quả ăn kèm, chỗ ngồi vỉa hè bé tí xíu, bán từ 15h đến 19h hàng ngày và rất kiêu, nhưng ốc luộc Hà Trang trên phố Đinh Liệt là địa chỉ được tín đồ mê ốc bỏ qua tất cả những khó chịu để đến ăn hàng. 

Quán ốc hơn 20 năm bán hàng trên con phố này hút khách bởi chữ tín. Người ăn mê mẩn món ốc hấp lá chanh của quán bởi những con ốc nhồi hay ốc vặn đều được ngâm cực sạch, ốc béo ngậy, bát nước dùng luôn thơm ngậy. Một phần đặc biệt khác chính là nước chấm ốc của quán với gừng, ớt, sả, mắm, lá chanh nhưng ngon tuyệt khiến người đến khều ốc không khỏi xuýt xoa. Nhiều người đến ăn hàng vì mê món nước chấm đậm đà của quán, ăn rồi còn xin thêm bát nữa.

Cũng bởi ốc ngon, béo sạch sẽ cùng bát nước chấm vừa miệng, quán ốc trên phố Đinh Liệt dù đắt nhưng lúc nào cũng đông khách vào ra và đã trở thành cái tên thương hiệu trên phố, được người mê ăn ốc đánh giá là một trong những hàng ốc ngon nhất nhì Hà thành.

Nem tai bà Hồng | phố Đường Thành

Có thâm niên từ hai chục năm nay, quán nem tai trước nằm trên con phố Hàng Thùng nổi tiếng bởi món ăn chơi lạ miệng nay đã được chuyển về Đường Thành. Nem tai đơn giản chỉ là tai lợn làm sạch, hấp lên thái mỏng, trộn với thính, ăn chung với bánh tráng, lá sung, sung muối, rau sống, chấm với nước mắm ngọt. Đơn giản thế nhưng nổi tiếng gần xa về món ăn này tại Hà Nội vẫn chỉ có nem tai bà Hồng, dù quán đã bước sang đời thứ tư.

Bí quyết làm nên nem tai ngon là ở thính và cách pha nước chấm, đó cũng là bí quyết khiến nem tai bà Hồng vang danh. Một món cuốn ăn không phải để lấy no vừa giòn giòn vị tai lợn, vừa thơm bùi lại đậm đà vị thính, vừa mát nhờ các loại rau, và cái ngòn ngọt nước chấm. Chiều tối là khoảng thời gian đông khách nhất của quán. Nếu bạn không muốn ăn tại chỗ có thể mua mang về, rất tiện lợi.

Xôi Yến | 35 Nguyễn Hữu Huân

Nói đến món xôi giản dị ở Hà Nội, người ta nhớ ngay đến cái tên xôi Yến. Mở cửa vào năm 1997, từ 5h sáng đến 23h đêm, xôi Yến là cửa hàng xôi đầu tiên bán xôi ăn kèm với các món ăn như thịt kho tàu, trứng tráng, pate, lạp xưởng, thịt gà… tạo nên hương vị riêng của quán.

Bạn có thể chọn rất nhiều loại xôi ăn kèm với nhiều món mặn tùy theo khẩu vị. Xôi Yến nổi danh gần hai mươi năm qua nhờ cách làm cẩn thận của người chủ hàng. Những hạt nếp cái hoa vàng thơm ngon, dẻo ngọt, đỗ xanh đồ chín và bùi, hạt ngô bung tơi, các món ăn kèm vừa miệng và đặc biệt là món hành phi thơm. Một phần xôi có giá khoảng 40.000 đồng. Một món ăn dân giã của làng quê Việt Nam đã trở thành thương hiệu.

Ngoài ra, còn rất nhiều món bạn nên thử như: Nem chua nướng số 10 Ấu Triệu, Mì vằn thắn Bình Tây ở phố Hàng Chiếu, Bánh rán lúc lắc Ô Quan Chưởng, Bánh cuốn Thanh Vân ở Hàng Gà, Nộm bò khô phố Hoàn Kiếm, Bún thang Cầu Gỗ…

Thế Thành