Một gánh bánh pía giữa phố chợ năm 1930
Hơn 90 năm trước, vào những năm 1930, khi dòng người Hoa rời quê hương đến Sài Gòn - Chợ Lớn lập nghiệp, ông Triệu Mộc, một người Tiều, cũng hòa vào dòng người di cư sang Việt Nam. Ông chọn Chợ Lớn - khu vực sầm uất bậc nhất Sài Gòn khi ấy để dựng nghiệp.
Gia đình ông vốn có truyền thống làm bánh pía, kẹo mè, kẹo đậu phộng nên ngay tại vùng đất mới, ông vẫn giữ nghề. Ngày đầu, “cơ ngơi” của gia đình họ Triệu chỉ là một gánh bánh pía nhỏ. Ông thường gánh đôi thúng len lỏi giữa những lối chợ chật hẹp, tiếng rao hòa vào nhịp sống ồn ào, hương thơm bánh nướng quyện với mùi nhang khói từ các tiệm thờ của người Hoa. Đến năm 1948, ông mở một lò bánh nhỏ trong hẻm đường Bình Tây - nơi vẫn là địa chỉ duy nhất của tiệm cho đến hôm nay.
Không gian tiệm bánh Triệu Minh Hiệp có sự pha trộn giữa văn hoá của người Triều Châu và Chợ Lớn
Từ gánh bánh rong năm nào, sau 77 năm, cơ nghiệp gia đình họ Triệu đã trải qua bốn thế hệ, giữ nguyên cách nặn bánh thủ công. Ban đầu, chỉ có người Triều Châu đến mua các loại bánh kẹo này vào các dịp cưới hỏi, lễ, tết, cúng kiếng, giỗ chạp. Tiếng lành đồn xa, dần dà, hương vị bánh pía Triệu Minh Hiệp nổi danh, thu hút cả những người Hoa lẫn người Việt ở Sài Gòn yêu thích và trở thành món quà quen thuộc mỗi mùa Trung thu.
Khung cảnh tiệm bánh những thập kỷ trước được tái hiện bằng những hình vẽ trên tường
Bí quyết giữ hồn tiệm bánh
Vào dịp Trung thu, trùng hợp nhiều gia đình tổ chức đám cưới, đơn đặt hàng tăng lên, tiệm bánh trở nên bận rộn hơn thường lệ. Dù vất vả, ông Triệu An - chủ tiệm hiện tại, cho biết các nhân viên vẫn làm bánh bằng phương pháp thủ công. Các công đoạn trộn, cán bột, làm nhân, tạo hình đều được làm bằng tay, chỉ sử dụng máy móc khoảng 20% để giữ gìn tối đa hương vị truyền thống.
Nguyên liệu làm bánh được ông An lựa chọn kỹ lưỡng, “tất cả đều phải là loại ngon nhất, dù giá thành đắt đỏ”. Bột mì luôn được nhập khẩu từ Nhật Bản để giữ độ dẻo và thơm, mè và đậu phộng cũng phải chọn loại tốt nhất từ những vùng trồng nổi tiếng.
Sau khi trải qua các công đoạn nhào bột, cán lớp vỏ mỏng, bọc nhân, xếp vào khay, qua 30 - 45 phút trong lò nướng, những chiếc bánh trắng, tròn chuyển màu vàng ươm, mỡ màng, nóng hổi. “Bánh chúng tôi làm mới mỗi ngày, không dùng chất bảo quản nên chỉ để được khoảng 10 ngày. Ăn ngay khi bánh vừa ra lò mới cảm nhận được trọn vẹn hương vị”, ông nói.
Bước vào tiệm những ngày này, người ta dễ bị cuốn hút bởi mùi bột nướng thơm ngậy lan tỏa khắp hẻm. Từng khay bánh vừa ra lò được xếp ngay ngắn trên bàn, bánh nhân đậu xanh trứng muối bùi mặn, bánh nhân thập cẩm giòn sần sật. Khách quen thường mua nguyên hộp bốn bánh, giá từ 219.000 đến 279.000 đồng, tùy loại nhân và số lượng trứng muối. Nhiều người còn đặt gửi đi xa như món quà Trung thu đặc biệt dành cho người thân ở Hà Nội, Đà Nẵng, thậm chí cả nước ngoài. "Bánh không sử dụng chất bảo quản nên chỉ dùng trong 10 ngày. Tốt nhất nên ăn ngay sau khi mua về cho bánh còn nóng", ông An dặn dò khách.
Ông Triệu An - chủ tiệm bánh đời thứ ba
Với ông, chính sự kiên định với công thức cũ là điều giữ khách. “Làm bánh theo cách truyền thống vất vả hơn nhiều so với dây chuyền công nghiệp, nhưng chúng tôi muốn khách ăn vẫn thấy hương vị quen thuộc của ngày xưa”, ông nói.
Nét Trung thu xưa của Chợ Lớn
Nếu ban ngày hẻm Bình Tây yên ắng, thì mỗi mùa trăng, con hẻm ấy lại rộn ràng hơn hẳn. Tiệm bánh thắp sáng cả đêm, tiếng lò nướng khẽ lách tách, mùi đường thắng thơm lừng. Không ít khách tìm đến chỉ để “hít hà mùi Trung thu xưa”. Chị Mai, một khách quen, kể năm nào cũng ghé tiệm mua bánh về cúng gia tiên. “Bánh ở đây không ngọt gắt, vỏ mỏng, ăn đến miếng cuối vẫn không ngán. Mỗi khi mở hộp bánh ra, cả nhà như được quay về tuổi thơ”, chị nói.
Nhiều khách hàng chọn bánh pía Triệu Minh Hiệp làm quà tặng dịp Trung thu như một món quà quen thuộc của Chợ Lớn
Bên cạnh đó, một chi tiết thú vị là vỏ hộp bánh - thứ ít ai để ý - lại chính là điểm nhận diện của tiệm suốt hàng chục năm. Trong khi nhiều thương hiệu chạy đua thiết kế hộp sang trọng, tiệm ông An vẫn trung thành với loại hộp giấy gấp tay thủ công, in màu sặc sỡ. Chỉ đến năm ngoái, khi xưởng sản xuất hộp đóng cửa vì những người thợ cao niên nghỉ làm, tiệm mới chuyển sang loại hộp giấy in công nghiệp. Mẫu hộp được thiết kế có in hoa văn đặc trưng và tên tiệm bằng tiếng Hoa. “Chúng tôi vẫn chọn giấy vì loại này hút ẩm tốt, giữ bánh nóng mà vỏ không bị ỉu. Dùng hộp nhựa hay kim loại dễ làm bánh hấp hơi, lớp vỏ mất độ giòn”, ông giải thích.
Trung thu không chỉ là chuyện ăn bánh, uống trà mà còn là dịp để gia đình quây quần. Tiệm bánh pía họ Triệu vì thế trở thành một phần ký ức của nhiều người Hoa ở Chợ Lớn. Đó là nơi các thế hệ gặp nhau, nhắc lại chuyện cũ và trao nhau hộp bánh còn ấm nóng.
Khách xếp hàng chờ mua bánh trong tiệm vào ngày cuối tuần
Giữ lửa cho thế hệ thứ tư
Nay, khi đã đi qua ba đời, tiệm bánh chuẩn bị bước sang đời thứ tư. Con trai của ông An, anh Triệu Học Cần đã bắt đầu học nghề, đứng phụ bố từ khâu nhào bột đến canh lò. “Tôi muốn con mình hiểu rằng đây không chỉ là một tiệm bánh, mà là di sản gia đình. Mỗi chiếc bánh bán ra là một phần ký ức của khách hàng”, ông An chia sẻ.
Để bắt kịp thời đại, ông An mở thêm kênh bán hàng online, nhận đặt qua mạng, giao tận nhà. Tuy nhiên, ông vẫn kiên định giữ nguyên hương vị và cách làm. Thay đổi duy nhất là mẫu hộp được thiết kế hiện đại hơn, có in hoa văn đặc trưng và tên tiệm bằng tiếng Hoa, nhưng bên trong, bánh vẫn mang hương vị quen thuộc.
Anh Triệu Học Cần - chủ tiệm đời thứ tư đang chuẩn bị bánh để giao cho khách
Mùa Trung thu năm nay, hộp bốn bánh vẫn là lựa chọn bán chạy nhất. Khách đến sớm xếp hàng, người mua sỉ đặt số lượng lớn để làm quà tặng công ty. Dù bận rộn, gia đình họ Triệu vẫn cố gắng để mọi đơn hàng kịp giao trước đêm rằm, để ai cũng có bánh dâng cúng và chia sẻ với người thân.
Sau hơn 77 năm, tiệm bánh pía nhỏ trong hẻm Bình Tây không chỉ là nơi bán bánh, mà còn là nơi lưu giữ một phần ký ức của Chợ Lớn. Giữa những cửa hàng mới mọc lên, nơi đây vẫn tỏa mùi thơm bánh nướng mỗi mùa Trung thu, nhắc người ta về những đêm trăng xưa, về niềm vui quây quần bên ấm trà và chiếc bánh còn ấm.
