Tháp nghiêng Pisa (Torre pendente di Pisa) là một trong những công trình kiến trúc đáng chú ý nhất từ thời trung cổ châu Âu được xây dựng năm 1173. Đây là một phần trong dự án xây dựng tại Piazza del Miracoli, Pisa, Ý.
Được UNESCO công nhận là di sản thế giới, tháp nghiêng Pisa bị nghiêng ngay từ lúc khởi công xây dựng. Sau khi hoàn thành, kiến trúc này vẫn tiếp tục bị nghiêng nhưng không đổ. Tòa tháp cao 55,86 m tính từ mặt đất lên đến nóc bên thấp và 56,70 m đến nóc bên cao, có 294 bậc thang, trọng lượng toàn tháp là khoảng 14.500 tấn.
Tháp nghiêng Pisa đã bị nghiêng kể từ khi xây dựng
Lí giải vì sao công trình này nghiêng là do đặc điểm địa lý của chính thành phố Pisa. Nền đất mềm với thành phần chính là bùn, cát và đất sét được cho là nguyên nhân chính khiến tháp Pisa bị nghiêng. Thứ hai là phần móng của tháp Pisa được làm từ hỗn hợp đất sét đặc và sâu khoảng 3 m. Nền móng này không đủ kiên cố và sâu để đỡ trọng lượng khổng lồ khoảng 14.000 tấn của cả tòa tháp.
Benito Mussolini trong thời gian nắm quyền ở Ý từng ra lệnh cho các kỹ sư sửa chữa tháp vào năm 1934 dựng thẳng tháp nghiêng Pisa bằng cách rót bê tông vào móng của nó. Tuy nhiên, việc này chỉ làm cho tòa tháp nghiêng hơn.
Tháp nghiêng Pisa - công trình mang tính biểu tượng của nước Ý
Trong lịch sử nước Ý đã trải qua nhiều trận động đất có sức tàn phá lớn. Do trung tâm nước này nằm ngay tại ranh giới nơi mảng kiến tạo địa chất châu Á và châu Âu gặp châu Phi, do vậy hay xảy ra những trận động đất cỡ lớn.
Ngoài ra, phần đất nền làm tháp bị nghiêng cũng chính là nguyên nhân giúp công trình được bảo vệ khi mặt đất rung chuyển. Tòa tháp được xây bằng đá cẩm thạch, cũng đóng vai trò quan trọng giúp tính rung chuyển của cấu trúc bị thay đổi.
Chính phủ Ý đã thực hiện nhiều cứu trợ trong nỗ lực giúp tòa tháp đứng vững, từ việc dùng nitơ lỏng, cho tới việc lấy bớt đất khỏi chân tháp. Theo đó, các chuyên gia tiến hành san phẳng nền đất bên dưới tháp Pisa. Các thiết bị neo giữ cũng được lắp đặt trong thời gian từ năm 1990 - 2001. Nhờ giải pháp này, tháp Pisa trở nên vững chắc, ổn định hơn khi độ nghiêng của tháp giảm xuống còn 3,97 độ so với 5,5 độ vào năm 1990 (ban đầu độ nghiêng là 0,2 độ). Dù vậy, các chuyên gia không thể khiến công trình này đứng thẳng và chấm dứt việc bị nghiêng theo thời gian.
Theo Giáo sư George Mylonakis, trường Đại học Bristol cho biết, chính loại đất tạo nên sự nghiêng bất ổn định và khiến tòa tháp sụp đổ lại giúp công trình tồn tại vững vàng trước những địa chấn hàng trăm năm qua.
Nhiều nhà khoa học khẳng định công trình vẫn sẽ an toàn trong nhiều năm tới nhờ cấu trúc đặc biệt
Hay nói cách khác, chiều cao và độ cứng của tháp kết hợp cùng độ mềm của đất móng tạo ra cấu trúc bảo vệ trong những trận động đất. Tòa tháp được xây bằng đá cẩm thạch, cũng đóng vai trò quan trọng giúp tính rung chuyển của cấu trúc bị thay đổi. Các nhà nghiên cứu cho rằng, công trình này đang giữ kỷ lục thế giới về hiệu ứng DSSI, bởi vậy tháp nghiêng Pisa vẫn an toàn trong nhiều năm tới.
Tháp nghiêng Pisa là một trong những biểu tượng du lịch nổi tiếng của nước Ý, thu hút hàng trăm nghìn du khách quốc tế ghé thăm mỗi năm. Theo quy định của ban tổ chức, mỗi lần tham quan tòa tháp, khách du lịch phải chia thành từng nhóm 30 người, thời gian tham quan kéo dài 30 phút không nghỉ. Trước khi tham quan, hướng dẫn viên đưa ra các bài tập thể dục khởi động nhằm chuẩn bị cho các du khách để có thể leo liên tục 294 bậc thang nghiêng không bị chóng mặt. Trẻ em dưới 8 tuổi không được tham quan tháp, người dưới 18 tuổi phải đi kèm với một người lớn.
Tháp nghiêng Pisa là một công trình thiết kế kiến trúc độc đáo, hấp dẫn và thu hút được đông đảo du khách đến đây khám phá. Tòa tháp này có độ nghiêng bất đắc dĩ như thách thức thời gian và các biến cố lịch sử trong hơn 800 năm qua.
